Uzman Fotoğraf - Makro Çekim ve Makro Çekim Taktikleri

100 yılı aşkın bir geçmişi olan fotoğraf teknolojisi belli süreçlerden geçerek gelişmiş ve bölümlere ayrılmıştır. Portre, stüdyo, belgesel, spor, vahşi doğa, makro vb. dallarda uzmanlaşmanın sonucunda her bir alanda uzman fotoğrafçılar yetişmiştir.

Fotoğrafçıların belli alanlarında uzmanlaşmaları o alandaki gelişmeleri hızlandırırken daha iyi sonuçların da elde edilmesine sebep olmuştur.

Ülkemizde henüz bu alanlara ayrılma çok keskin çizgilerle belirlenememiş olsa da dünyada örneklerine baktığımızda genelde her bir fotoğrafçının ayrı bir alanda özelleştiği görülür. Bu sayede daha iyi sonuçlar elde edilir ve profesyonelleşme oluşur.

Genelde özel ekipmanla yapılan makro fotoğrafçılığı, sinek, böcek gibi havyanları fotoğraflama, doku parçalarını (kumaş, kağıt vb gibi) görüntüleme ve benzeri durumlar için kullanılır. Ayrıca ülkemizde 3 ayrı TV kanalında gösterilen C.S.I (Crime Scene Investigation – Suç Yeri Araştırma) dizilerinde olduğu gibi adli tıp dedektifleri de özellikle küçük ebatlı delilleri fotoğraflarken bu objektiflerden yararlanırlar.
MAKRO NEDİR?
Sözlük anlamı olarak ‘yakınlaştırma’, ‘büyütme’, ‘büyük’ anlamlarını içeren makro (mikro ya da close-up olarak da tanımlanır) genelde özel objektiflerle yapılan fotoğrafçılığa verilen isimdir. Makro fotoğrafçılığında objektif aynen bir mikroskop gibi çalışır. nasıl ki mikroskop gözün algılayamayacağı kadar küçük cisimlerin görüntülerini büyütüyorsa makro objektifler de normal de gözle göremeyeceğimiz kadar küçük cisimleri ya da detayları fotoğraflamamızı sağlar.

Makro objektifler konuya normal bir objektifin yaklaşabileceğinden daha fazla yaklaşabilirler. Konumuz makro objektifler olduğunda büyütme oranı hakkında da bilgi vermek gerekir:

BÜYÜTME ORANI
Büyütme oranı 1:1 olarak tanımlandığında objektifin konuyu gerçek boyutlarında yansıtacağı anlamı çıkar. Yani 2 cm boyutundaki bir cisim film ya da dijital yüzeye aynen 2 cm olarak yansıtılır. 2:1 oranında görüntünün 2 kat daha büyük olacağı, 1:2 ise yarı boyutunda yansıtılacağı anlaşılır. Bu iş için özel olarak üretilen makro objektiflerinde ne kadar büyütme yapılacağı belirtilir. Kullanıcı da bu bilgilerden yola çıkarak çekimlerini yapar. Ayrıca gerçek makro objektiflerde netleme halkası üzerinde netliğe bağlı olarak büyütme oranındaki değişikliği gösteren skala bulunur. Bu da kullanıcıya yardımcı olan ikinci bir faktördür.

MAKRO FOTOĞRAFÇILIĞIN KULLANIM ALANLARI
Makro tekniği kullanılarak çekilen fotoğrafların büyük bir çoğunluğu böcek türündeki (sinek, böcek vs.) havyanları kapsar. Özellikle bu alanda çalışan yüzlerce fotoğrafçı vardır.

Kullanılan objektiflere bağlı olarak sinek portresi bile çekilebildiği için tercih edilen makro fotoğrafçılık, çok ilgi görmektedir. İnsan gözünün ayrıntılarını algılaması mümkün olmayan sinek, karınca vb. gibi hayvanların fotoğrafları dikkat çekici olmaktadır.
Makro fotoğrafçılığın kullanım alanlarından biri de bilimsel araştırmalardır. Mikroskoplara bağlanarak çekilen fotoğraflar bilimsel amaçlı kullanılmakta ve bilime hizmet etmektedir. Bu tip kullanımda fotoğraf makinesi objektif kullanmadan doğrudan mikroskoba bağlanır. Alınan fotoğraflar ise mikroskobun büyütme oranına göre değişen (birkaç kez büyütmeden milyonlarca kez büyütmeye kadar) büyütmeye sahip olurlar. Burada dikkat edilmesi gereken şey mikroskobun fotoğraf makinesi ile kullanıma uygun olmasıdır. Mikroskop kullanılarak yapılan fotoğraflama tekniğine ‘Photomicrography’ adı verilir ve bir anlamda makro fotoğrafçılığın değişik bir türü olarak tanımlanabilir.

Makro Cekim(Yakin Cekim)Teknikleri

MAKRO CEKIMDE KULLANILACAK MALZEMELER

Normal objektifler (50 mm) fotoğrafı çekilen nesneye netliği kaybetmeden ancak 45-50 cm kadar yaklaşabilir. Bu mesafeden oluşturulan kadraj görüntünün gerçek anlamda 20 x 30 cm boyutunu çerçeveleyebilir. Bu boyuta da bir insan başı ve omuzları ancak sığabilir. Daha küçük bir görüntü alanını fotoğraflayabilmek için konuya daha fazla yakınlaşmak gerekecektir. Bu işlemi değişik araç ve yöntemler kullanarak gerçekleştirebiliriz. Yakınlaştırıcı objektifler (close-up ya da diopter), objektifin makinaya ters takılması, uzatma tüpleri, uzatma körükleri ya da makro objektifler bunlar arasında sayılabilir.

Yakınlaştırıcı Objektifler (Close-Up ya da Diopter)

Yakınlaştırıcı objektifler filtrelere benzer malzemelerdir ve objektifin ön kısımındaki filtre vidalanan kısıma takılırlar. Makinanıza takılı normal objektiflerin optik yapısını değiştirerek konuya daha fazla yaklaşıp net görüntü elde etmeye yararlar.
Film düzlemiyle objektif merkezi arasındaki mesafe sabit kaldığı için poz değerlerinde düzeltme yapmak gerekmez. Yakın çekim için kullanımı en kolay malzeme olmakla birlikte elde edilen netice açısından pek tatminkar değildir. Herşeyden önce makinanızda takılı olan objektif önüne başka bir mercek konularak kullanılacağı varsayılarak imal edilmediği için çoğu zaman normal objektifinizle close-up objektifler birbiriyle optik açıdan uyum sağlamayacaktır. Bu olumsuzluk da elde edilen görüntü kalitesine yansır.

Öte yandan diğer yakın çekim araçlarına göre close-up objektifler taşıması ve kullanımı kolay malzemelerdir. +5 ölçüsündeki bir close-up objektif kullanım yerine göre oldukça iyi neticeler verebilir. +10 ölçüsündekiler ise ana objektif çok açık diyaframda kullanıldığı zaman kenarlarda netlik kaybına yol açar. aaaa ölçüsündeki close-up objektiflerde objektif merkezine doğru artan bir netlik kaybını göze almak gerekecektir. Bu tip close-up�lar kullanıldığında küçük diyafram kullanılarak (f/11 ve daha küçük diyaframlar) netlik kaybı azaltılabilir.

Objektifi Ters Takma Yöntemi

Bu işlemde de close-up larda olduğu gibi film düzlemi ile objektif arasındaki mesafe değişmediği için ilave poz düzeltmesine gerek duyulmaz. Bu yöntem en iyi orta ebat geniş açı objektiflerde (20-30 mm) sonuç verir.
Bu tip objektifler geniş bir görüş açısını 24 x 36 mm lik film boyutuna sığdırmak üzere tasarlandıkları için. makinaya ters takıldığında küçük boyutlu bir görüntüyü film üzerinde büyütme işlevi görürler. Vidalı sistemle makinaya monte edilen objektiflerin çoğunun ön kısmında objektifi ters takmaya imkan sağlıyan ilave vida yivleri bulunur. Bununla birlikte başka bir imkanın bulunmadığı ve objektifinizde ters takmaya imkan veren vida sisteminin de bulunmadığı durumlarda objektifinizi ters çevirip ön kısmını makinanızın objektif yuvası üzerine iyice kapattıktan sonra objektifin makinaya temas eden kısımlarını da baş ve işaret parmaklarınızı yuvarlak bir şekilde bu kısma oturtarak makina içine gün ışığı girmesini önleyebilir ve yakın çekim yapabilirsiniz.

Böyle bir durumda objektifin netlik ayarı kullanılamayacaktır ve önerilen sistemi objetkifin makinadan ayrılmaması için iki elinizle idare etmeniz gerekecektir. Netlik ayarını ise makina ve objektifi birlikte ileri ve geri oynatarak sağlayabilirsiniz. Objektifin ters takılması yakın çekim imkanı sağlayan en basit ve hızlı yöntem olmakla beraber verdiği sonuçlar oldukça sınırlıdır. Hangi objektifi ters kullanırsak kullanalım ancak tek bir netlik mesafesi olacağı için değişik noktalara netleme yaparak kadrajı değiştirme olanağı yoktur. Bir diğer değişle her tip objektif için ancak bir tek görüntü boyutu mevcuttur.

Uzatma Tüpleri ve Körükler

İyi bir yakın çekim için en etkin yöntem film düzlemi ile objektif arasındaki mesafenin uzatılmasıdır. Uzatma tüpleri objektif ile makina gövdesi arasına monte edilerek bu işlevi yerine getiren araçlardır.
Söz konusu tüpler genellikle üç ayrı boyuttan oluşan bir set halinde satılır ve gerek tek gerekse de üst üste takılıp birlikte kullanılabilir. Ana objektifin netlik ayarı sayesinde görüntünün farklı boyutları net olarak fotoğraflanabilir. Uzatma tüpleri boyut itibariyle fazla yer kaplamayan malzemeler olduğundan kullanımı da oldukça pratiktir.
Uzatma konusunda tüplerle aynı işlevi gören bir başka malzeme de körüklerdir. Tüplere göre avantajları ana objektif ile gövde arasına daha fazla mesafe koyabilmesi ve takıp çıkarma zahmetine katlanmadan her ölçüde uzatma mesafesini ayarlama imkanı vermesidir. Bir uzatma körüğü ve 100 mm objektif ile sonsuz mesafeden 1:1 (yaşam boyutu: görüntülenen nesnenin gerçek boyutunun 24x36 mm ebadındaki film düzleminde de aynı boyutta görüntülenmesi) ve daha yakın çekimlere kadar fotoğraf çekmek mümkündür.

Makro Objektifler

Yakın çekim için kullanılabilecek malzemelerin en mükemmeli makro objektiflerdir. Bu tip objektifler sonsuzdan yaşam boyutuna (1:1) kadar netlik yapabilme özelliğine sahiptirler. Bu objektiflere uzatma tüpü ilavesiyle 2:1 (gerçek boyutta 1 cm olan böceğin film üzerinde 2 cm olarak görünmesi) ve daha fazla büyütme oranlarına ulaşılabilir. En çok kullanılan makro objektif tipi 50 mm dir (bazı markalarda 55 mm). Buna ilave olarak 100 ve 200 mm odak uzunluklu makro objektifler de mevcuttur. Bu tip uzun odaklı makro objektifler yakınına kolaylıkla yaklaşılamayan böcek, kelebek ve benzer konuların nispeten uzaktan görüntülenmesi için çok uygundur.
Mevcut ışık altında makro objektif ile çekim yaparken genellikle uzun enstantane kullanılır ve bu durumda sağlam bir sehpa kullanımını zorunlu kılar. Yakın çekim için ihtiyaç duyulan bir diğer malzeme de �netleme rayı� dır. Çok yakındaki nesnelere netleme yaparken normal koşullarda objektifimizin netlik ayar halkasını ile oynadığımızda makinamız sabit kaldığı halde objektif ileri geri giderek film düzlemi ile objektif arasındaki mesafe uzar ya da kısalır. Öte yandan objektif ileri geri oynatıldığında objektif ile nesne arasındaki mesafe de değişmekte ve her yeni ayarda yeni bir objektif � film düzlemi mesafesi ortaya çıkmaktadır. Bu durumda da nesneyi tam olarak netleme olanağı ortadan kalkar.

Sonuç olarak bu iki mesafeden birisi sabitlenip diğeri değiştirilerek netlik yapmak gerekecektir. 35 lik SLR kameralarda bu işlemi yapmanın en pratik yolu önce film düzlemi-objektif mesafesini belirlemek (örneğin 1:1 yaşam boyutu) sonra da objektif ile birlikte makina gövdesini bir dnetleme rayı üzerine monte ederek gövde ile birlikte tüm sistemi kontrollü bir biçimde ileri ve geri hareket ettirerek netliği ayarlamaktır.

GEREKLİ AKSESUARLAR
Her ne kadar makro fotoğraflar bir objektif ve fotoğraf makinesi ile çekilebilse de bazı ek aksesuarlarla fotoğrafların kalitesi artırılabilr.

A-FLAŞLAR
Normal flaşlar yada tepe flaşları makro çekimler için çok güçlüdürler.Ayrıca açıları objektifin tam önündeki konuları aydınlatmak için yeterli gelmeyebilir.Makro çekimler için özel olarak üretilen ve kullanılan halka flaşlar objektifin önüne takılarak kullanılır ve oldukça soft bir etki bıraktıklarından doğal ışık etkisi verirler.

B-KABLO DEKLANŞÖR VEYA UZAKTAN KUMANDA
Konuya yakın olmamaları sebebiyle makro çekimler sırasında fotoğraf makinesinin tireme riski yüksektir.Özellikle düşük enstantane kullanıldığında bu risk oldukça artar.Bunun önüne geçmek için daha çok klasik fotoğraf makinelerinde kablo deklanşörler çeşitli uzunluklara sahip basit mekanizmalı aksesuarlardır.

C-ÜÇAYAK(TRIPOD)
Üçayaklar özellikle uzun süreli pozlamalarda kullanılır ve genelde ek üçayak aksesuarlarına ihtiyaç duyulur.Normalde konudan epey uzakta duran üçayaklar özel aksesuarlarla konuya yakınlaştırılır.Ancak özellikle uzatma çubukları ile kullanılan üç ayakların fotoğraf makinesi ve objektifin ağırlığını taşıyabilecek güçte olmaları gerekir.

NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?
Makro çekimlerinde öncelikle ekipmanınızın tam olması gerekir.Çekim yapılacak ortama uygun aksesuarları da kullanmanız şarttır.Üçüncü ihtiyacınız olan şey ise sabırdır.Her ne kadar fotoğrafçılığın hemen hemen bütün dallarında çalışan fotoğrafçılar için sabırlı olmak en önemli özelliklerden biri olsa da makro fotoğrafçılığında bu iki kat daha önemlidir.Son olarak dikkat edilmesi gereken konu makro fotoğrafların bol ışıklı ortamları sevdiğidir.

MAKRO ÇEKİMLERDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Bu tip çekimlerde öncelikle ekipmanınızın tam olması gerekir. Objektif, uzatma tüpü, körük ya da benzeri ekipmanlardan biri eksikse istediğiniz kareleri yakalama şansınız düşük olur.
Ayrıca çekim yapılacak ortama uygun aksesuarları da kullanmanız gerekir. Örneğin kapalı bir mekanda makro çalışması yapacaksanız halka flaşınızın olması gerekir. Çünkü kapalı mekanlarda ışık yetersiz olur ve makro fotoğrafçılığında en çok ihtiyaç duyacağınız şey ışıktır.

Üçüncü ihtiyacınız olan şey ise ‘sabır’dır. Her ne kadar fotoğrafçılığın hemen hemen bütün dallarında çalışan fotoğrafçılar için sabırlı olmak en önemli özelliklerden biri olsa da makro fotoğrafçılığında bu iki kat daha önemlidir. Çünkü zaman zaman saatlerce bir konunun istediğiniz açı ya da ışığa gelmesini bekleyebilirsiniz. Ya da istediğiniz ışık geldiğinde konu yerinde olmayabilir. Özellikle böcek vb. küçük hayvanları fotoğraflarken sabırlı olmak gerekir. Çünkü bu hayvanları istediğiniz gibi (canlı olanlarını) yönlendirmeniz mümkün olmayabilir.

Son olarak dikkat edilmesi gereken konu makro fotoğrafların bol ışıklı ortamları sevdiğidir. Teknolojileri ve çekim teknikleri sebebiyle yeteri kadar ışık kullanılamayan makro fotoğrafçılığında bol ışıklı ortamlar tercih edilmelidir. Düşük aydınlatmalı mekanlarda hem uzun süreli pozlama yapılmak zorunda kalınır hem de alan derinliği çok düşük olur. Ki ikisi de istenen şeyler değildir. Bu yüzden ya açıkhavada güneşli ya da bol ışıklı günlerde çekim yapın. Ya da yanınızda kendi ışık kaynağınızı (mesela halka flaş) taşıyın.

Konuyu toparlayıp bu makalemize bir nokta koymak gerekirse; Fotoğrafçılığın en zevkli bölümlerinden biri olan makro fotoğraf bir dizi özel ekipmanla yapılan, yorucu, sabır gerektiren ama bir o kadar da eğlenceli bir çalışmadır. İster özel bir makineniz olsun isterseniz çeşitili aksesuarlarla onu makro fotoğraf çeker hale getirin, elde ettiğiniz sonuçlar bazen sizi ve çevrenizdekileri bile şaşırtacak kadar değişik olabilir.

MAKRO ÇEKİMLERDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR
Yakından nesneleri fotoğraflamak olarak tanımlanan makro fotoğrafçılığında en önemli sorunlardan biri ışıktır. Nesnelelere belli bir mesafeden daha fazla yaklaştığınızda ışık sorunu ortaya çıkar. Özellikle 1-2 cm’lik bir mesafeden objektife yeteri kadar ışık gelmesi zordur. Bu gibi durumlarda yapılacak belli şeyler vardır. En pratik çözüm uzun pozlama vermektir. Ancak bu da makinenin sallanması sonucunu doğrur ki tiripod kullanımını zorunlu bırakır. Tripod kullanıldığı zaman ise konunun sabit olması gerekir. Bu da her zaman mümkün olmayabilir.

Bu yüzden ya gün ışığında çalışmayı gerektirir ya da kendi ışığınızı kendiniz üretirsiniz. Makro fotoğrafçılık için özel olarak tasarlanan flaşlar bulunmaktadır. Bu flaşlara ‘ring’ yani ‘halka’ flaş adı verilir. Aşağıda ayrıntılarıyla anlatacağımız için burada kısa tutuyoruz ve diğer sorunlara yöneliyoruz.

Makro çekimlerde karşılaşılan bir diğer sorun ise alan derinliği meselesidir. Makro objektiflerin açıklıklarının yeterli olmaması ve konuya yakın çekim yapma zorunluluğu açık diyafram kullanımını gerektirir. Bu durumda ise alan derinliği çok çok az olur. Bu da çekimlerde zaman zaman fotoğrafçılara sorun çıkaran konulardan biridir.

Bir diğer sorun ise konuların hareketli ya da hareketlerini uzun süre tutamayan konularla yapılan çekimlerdir. Örneğin stüdyoda üzerinde su damlacıkları olan bir şişenin fotoğraflarını çekmek isterseniz bu biraz sorun olabilir. Çünkü kullanılan cihazların ısı yayması suyun buharlaşma riskini artırır. Böyle bir çekimi gerçek su ile yapmak mümkün olmadığından bazı kimyasal maddeler devreye girer. Özel olarak bu işler için üretilen bu malzemelerle saatlerce çekim yapmak mümkün olur.

KAYNAK:forumdolu.com